Các mẫu hình nến đơn cơ bản thường dùng gồm:
1. Nến Marubozu
Mẫu hình marubozu(nến cường lực) có đặc điểm là thân nến rất dài. Giá mở cửa và giá đóng cửa cách xa nhau và không có (hoặc có nhưng không đáng kể) bóng nến trên dưới. Nó đồng nghĩa với việc giá cao nhất và thấp nhất trùng với giá mở cửa và giá đóng cửa của cây nến.
Nến Marubozu thể hiện lực mua và bán rất mạnh, thường xuất hiện khi giá tăng hoặc giảm giá mạnh hoặc khi lực mua hoặc bán tăng đột biến. Điều này cho thấy trong quá trình mua bán không có sự do dự của nhà đầu tư khi mua hoặc bán. Khi 3 cây nến Marubozu cùng màu xuât hiện liên tiếp báo hiệu thị trường trong xu hướng tăng (Nến xanh) hoặc giảm giá rất mạnh (Nến đỏ).
Minh họa mẫu hình nến marubozu bằng đồ thị thực tế chỉ số VN Index
Đây là mẫu nến thể hiện sự cân bằng trong cung và cầu. Thân nến ngắn, bóng nến dài cho thấy mức độ chênh lệch giữa giá đóng cửa và giá mở cửa không cao. Bóng nến dài biểu thị sự trung lập lưỡng lự của NĐT trên thị trường.
Xu hướng giá của nó không có dấu hiệu đảo chiều. Tuy nhiên, nếu cây nến spining top xuất hiện ở cuối chu kỳ tăng hoặc giảm có thể báo hiệu xu hướng sắp đảo chiều. Nhưng tín hiệu này không rõ ràng. Do đó, nên có sự kết hợp với cây nến xung quanh tạo thành một tổ hợp nến đảo chiều. Hoặc có thể kết hợp với các chỉ báo khác để phán đoán một cách chính xác đường đi sắp tới của giá.
3. Mẫu hình nến Hammer (Nến búa)
Đây là mẫu nến đảo chiều quan trọng thường xảy ra ở đáy của một xu hướng giảm giá. Nó có thể là nến xanh hay đỏ nhưng nó đều có đặc điểm chung là thân nến nhỏ và bóng dưới rất dài thường gấp hơn 2 lần độ dài thân nến.
Trong mẫu nến hammer bóng dưới càng dài, bóng trên càng ngắn, thân của nến càng nhỏ càng có ý nghĩa tăng giá. Thân nến của hammer có thể màu xanh hay đỏ, mức độ tăng đáng kể hơn nếu thân của hammer màu xanh. Nếu thân của hammer màu xanh nó mang ý nghĩa rõ ràng rằng thị trường bị bán tháo gần như suốt phiên. Nhưng sau đó thị trường bật tăng trở lại và lúc đóng cửa giá cao nhất trong phiên. Đó gần như là dấu hiệu của sự tăng giá. Nếu thân của hammer màu đỏ, nó thể hiện rằng giá đóng cửa thấp hơn mức giá mở cửa hàm ý rằng mức độ tăng giá yếu hơn.
4. Mẫu hình nến hanging man (Nến người treo cổ)
Nhìn về hình thức thì mẫu nến hanging man không khác gì với mẫu nến hammer nhưng điểm khác biệt duy nhất là vị trí xuất hiện của nó trên đồ thị giá. Nến hanging man thường xuất hiện ở đỉnh của một xu hướng tăng giá. Hay nói cách khác khi nến hammer xuất hiện ở đỉnh của một xu hướng tăng thì gọi là nến Hanging Man. Đây là mẫu nến báo hiệu giá sắp quay đầu giảm.
Nếu thân của Hanging man màu đỏ, nó thể hiện rằng giá đóng cửa không thể trở lại mức giá mở cửa. Điều đó hàm ý khả năng giảm giá. Vào phiên thị trường mở cửa ở gần giá cao rồi bị bán tháo, sau đó phục hồi đóng cửa ở gần mức giá cao hoặc ở mức giá cao nhất. Sức mạnh này không phải là diễn biến giá để bạn nghĩ rằng Hanging man có thể là đỉnh đảo chiều. Nhưng kiểu hành động này chỉ ra rằng thị trường đã bắt đầu hành động bán tháo. Nó đã trở lên dễ bị tấn công tiếp khi chúng ta không kịp đề phòng. Tín hiệu xác nhận có thể là một cây nến tiếp theo có khoảng trống giảm giá. Hoặc có thể là phiên giảm giá với giá đóng cửa thấp hơn phiên đóng cửa của cây nến hanging man.
Hình bên dưới minh họa cho sự xuất hiện của cây nến Hanging man.
5. Mẫu hình nến Inverted hammer (nến búa ngược) và Shooting star (sao đổi ngôi)
Mẫu nến búa ngược (Inverted Hammer): Đặc điểm là thân nến nhỏ bóng dưới không có hoặc nhỏ, bóng trên rất dài thường gấp 2 lần chiều dài thân nến. Mẫu hình này thường xuất hiện ở đáy của một xu hướng giảm giá. Nó cảnh báo về khả năng giá có khả năng đảo chiều tăng trở lại. Mẫu hình này không phải là dấu hiệu chắc chắn của một sự đảo chiều. Để chắc chắn hơn ta cần kết hợp thêm với các nến tạo thành một tổ hợp nến đảo chiều hoặc kết hợp với một số chỉ báo khác để xác nhận tín hiệu mua.
Mẫu nến sao đổi ngôi shooting star: gửi một thông điệp cảnh báo một đỉnh sắp xảy ra. Như tên gọi của nó, một sao băng. Nó thông thường không phải là một tín hiệu đảo chiều chính như mẫu hình Evening star. Shooting star có một thân nhỏ nằm ở dưới và một bóng trên dài. Giống như đối với tất cả các ngôi sao, màu của thân nến không phải là quan trọng. Thị trường mở phiên gần mức giá thấp, rồi tăng giá và cuối cùng giảm giá kết thúc gần giá mở. Một mẫu hình shooting star lý tưởng có một thân nến có khoảng trống với thân nến trước.
Mẫu hình nến Shooting star là một cảnh báo đỉnh sắp xảy ra, tuy nhiên nó không phải là một chỉ báo chắc chắn về một sự đảo chiều của giá. Để có thêm thông tin về sự đảo chiều cần phải kết hợp với các mẫu hình nến hoặc các chỉ báo khác để ra quyết định chính xác.
6. Mẫu hình nến DOJI
Doji là một mẫu hình nến đặc biệt trong đồ thị hình nến Nhật Bản, Doji biểu thị sự cân bằng của bên mua và bên bán trong phiên giao dịch. Doji thường xuất hiện ở dưới cùng của một xu hướng giảm và trên cùng của xu hướng tăng và do đó được coi là một dấu hiệu nghỉ ngơi tạm thời hướng di chuyển của giá.
Doji thường và Doji chân dài
Nến Doji được hình thành khi giá mở cửa và giá đóng cửa bằng nhau. Một Doji chân dài, thường được gọi là nến “Người kéo xe”. Nó có bóng trên và dưới dài hơn nhiều so với hình dạng Doji thông thường.
Nến Doji thể hiện sự do dự thiếu quả quyết của nhà đầu tư trong phiên giao dịch. Nhìn vào cây nến Doji ta có thể thấy sau khi mở cửa, có lúc người mua hay người bán đẩy giá lên cao hoặc đẩy giá xuống thấp. Nó tương ứng với điểm cao nhất và thấp nhất của bóng nến trên và dưới. Tuy nhiên trong phiên khớp lệnh đóng cửa, lực cung và lực cầu cân bằng đã đẩy giá về mức tương đương giá mở cửa.
Chú ý rằng nến Doji không phải là dấu hiệu đảo chiều chắc chắn vì nó thể hiện sự lưỡng lự của NĐT. Doji thường xuất hiện trong một đợt tăng giá hay giảm giá đáng kể của thị trường. Doji xuất hiện là một dấu hiệu cảnh báo cho sự suy giảm về cường độ của một xu hướng.
Ví dụ minh họa nến Doji xuất hiện trên đồ thị cổ phiếu General Motor
Sau một xu hướng giảm dài, cây nến Doji A xuất hiện đánh dấu sự do dự của cung và cầu. Sau một hai phiên nghỉ ngơi và hồi phục nhẹ thị trường lại tiếp tục xu hướng downtrend của nó.
Doji chuồn chuồn (Dragonfly Doji)
Khác với Doji thường và Doji chân dài biểu thị sự do dự, lưỡng lự, thiếu quả quyết của NĐT. Nến Doji chuồn chuồn là một mẫu hình nến đảo chiều tăng giá rất quan trọng trong phân tích kỹ thuật hình nến. Nó thường xuất hiện ở đáy của một xu hướng giảm giá.
Doji chuồn chuồn được hình thành khi giá mở cửa và giá đóng cửa ở gần mức cao nhất trong ngày. Nó có thể có một chút bóng trên nhỏ nhưng quan trọng là bóng dưới rất dài. Bóng dưới dài hàm ý rằng thị trường đã thử thách để tìm được điểm cân bằng giữa người mua và người bán. Trong phiên cung xuất hiện ép giá giảm sâu nhưng tại đây lực cầu xuất hiện đã đẩy giá tăng trở lại và đóng cửa gần hoặc bằng với mức giá mở cửa. Như vậy mục đích ép giá xuống của nhà đầu cơ đã bị triệt tiêu ngay trong phiên giao dịch. Biểu đồ dưới đây là ví dụ cho nến Doji chuồn chuồn trong một xu thế giảm.
Doji Dragonfly là mẫu đồ thị nến cực kỳ hữu dụng, nó giúp cho NĐT xác định được ngưỡng hỗ trợ cung cầu ngay trong phiên giao dịch. Sau một xu hướng giảm, nến Doji Dragonfly xuất hiện là dấu hiệu cho NĐT biết rằng sự giảm giá đã xảy ra quá mức và khả năng cao trong ngắn hạn nó sẽ kết thúc.
Để xác định dấu hiệu đảo chiều chắc chắn hơn NĐT nên kết hợp với các chỉ báo khác như Bolinger band, MA, MACD…. Để xác nhận xu hướng đảo chiều một cách chắc chắn hơn.
Doji bia mộ (Gravestone Doji)
Ngược lại với Doji chuồn chuồn, Doji bia mộ là một mẫu hình nến đảo chiều giảm giá thường xuất hiện tại đỉnh của một xu hướng tăng. Doji bia mộ được hình thành khi giá mở cửa thấp nhất trong ngày và giá đóng cửa về cùng hay xấp xỉ mức giá mở cửa. Doji bia mộ rất dễ nhận ra bởi bóng trên rất dài, bóng dưới rất ngắn hoặc không có. Bóng trên dài ngụ ý rằng thị trường đang thử thách tại vùng giá có lực cung lớn hay vùng kháng cự ngăn cản khả năng tăng giá. Vùng kháng cự được tìm thấy ngay tại mức giá cao nhất trong ngày giao dịch. Tại đây lực cung mạnh mẽ đã ép giá giảm trở lại bằng hoặc gần bằng mức giá mở cửa. Sự kiểm soát của lực cầu đã bị loại bỏ bởi giá giảm trở lại về gần mức giá mở cửa ban đầu.
Hình minh họa cho cây nến Doji bia mộ xuất hiện tại đỉnh của xu hướng tăng
Trong ví dụ trên, ta thấy cây nến Doji bia mộ xuất hiện đánh dấu sự suy yếu của lực cầu. Tiếp theo là sự xuất hiện của một cây nến đỏ dài củng cố cho xu hướng giảm giá của thị trường.
Doji bia mộ là 1 mẫu nến đảo chiều vô cùng hữu ích cho NĐT. Nó giúp cho chúng ta thấy được lực cung của thị trường hay ngưỡng kháng cự. Sau 1 xu hướng tăng giá, Doji bia mộ có thể báo hiệu cho NĐT biết sự tăng giá này đã quá đà và tồn tại đã lâu. NĐT nên thoát ra ngoài để tránh rủi ro. Chúng ta cũng nên kết hợp với các chỉ báo khác để có thêm sự chắc chắn của những tín hiệu bán. NĐT có thể tìm hiểu thêm các công cụ khác của phân tích kỹ thuật trong sách phân tích kỹ thuật tại đây.